Tatlı yemek her insanın favorileri arasında olsa da, şekerin sağlığa zararları dikkate alındığı zaman bu yeme alışkanlığına kısıtlama getirilmesi kaçınılmaz oluyor. Tatlı ihtiyacı formunda kalmak ve ideal kiloya ulaşmak için birçok kişiye göre bir engeldir. Dünya sağlık örgütü tarafından verilen bilgilere göre de, aşırı tatlı yemeye bağlı olarak birçok insanın obezite olduğu görülmektedir.
Aşırı şeker tüketimi aynı zamanda diyabet gibi ciddi kronik rahatsızlıklara da neden olabilmektedir. Ancak fazla şekerin zararları bunlarla sınırlı değildir. Bugüne kadar yapılan araştırmalarla birlikte devam eden araştırmalar da şekerin sağlığımızı tehdit ettiğini gösteriyor. Bu yüzden uzmanlar 3 beyaz olarak bilinen şeker, tuz ve un tüketiminin azaltılması gerektiğini savunuyorlar.
Şeker Türlerini Tanıyalım
Gündelik hayatta vücudumuza aldığımız çeşitli şeker türleri bulunuyor. Bu türler aslında tatlandırıcı olarak aynı işleyişe sahip olsalar da, gerek işleyiş ve gerekse vücudumuzdaki işlevsellik bakımından çeşitli özellikler gösteriyorlar.
Kalori ve besin değerleri de farklı olan şeker türlerinin neredeyse tamamı zararlıdır. Fakat bunlar arasında ciddi tehlike saçan şeker çeşitleri de bulunmaktadır. Kısaca bunlara değinecek olursak şunları söyleyebiliriz;
Rafine Veya Beyaz Şeker
Gündelik hayatımızda her zaman tükettiğimiz şeker çeşitlerinden biridir. Beyaz renkte olan ve piyasada en ucuz fiyatta satılan bu şeker, rafinasyon sürecinde çeşitli kimyasal katkılar ile üretilerek sofralarımıza gelir. Dolayısıyla tamamen pancar şekeri olarak üretilen türlere göre daha zararlıdır.
Kristal Şeker
Rafine şekerlere bakarak daha kalın kristallerden oluşan bu şeker tipi yüksek kalorisi ile dikkat çekmektedir. Kilo vermeyi zorlaştıran bir şeker olsa da, rafine şekerlere göre biraz daha sağlıklı olduğunu söylemek mümkündür. Ancak tüm şeker türlerinde olduğu gibi kristal şekerin de vücut için çeşitli zararları bulunuyor.
Esmer Şeker
Karamel veya kahverengi renk tonuna sahip olan esmer şeker, şeker kamışı suyundan yapılmaktadır. Diğer şeker türlerine göre biraz daha sağlıklı olmasıyla bilinmektedir. Çünkü esmer şekerin üretim aşamasında kimyasal katkı yok denecek kadar azdır.
Zararları daha az olmakla birlikte esmer şekerin besin değerleri biraz daha yüksektir. Esmer şekerin tat olarak klasik şekerlere bakarak biraz daha yoğun olduğu da biliniyor.
Şekerin Sağlığa Zararları Nelerdir?
Şeker türlerinden bahsettikten sonra şekerin sağlığa zararları hakkında da kanıtlanmış verileri paylaşalım. Yerli ve yabancı birçok doktora göre fazla şeker tüketmenin en önemli zararı, kronik rahatsızlıklara yakalanma riskini artırmasıdır. Dolayısıyla fazla şeker tüketildiğinde kalp krizi ve birçok kronik rahatsızlıkların görülme riski artar.
Şekeri yüksek ısıda ısıttığınız zaman bir süre sonra kayalaştığını görebilirsiniz. Metabolizma işleyişi içinde şeker vücut ısısı ile birlikte zaman içerisinde kayalaşmaya başlar. Bu da damar tıkanıklığı başta olmak üzere çeşitli semptomlara neden olabilir. Genel olarak şekerin sağlığa zararları şunlardır;
Erken Yaşlanmaya Sebep Olabilir
Glikoz kan dolaşımına girdikten sonra kolajen gibi proteinlere kendisini bağlayarak glikasyon adındaki tıbbi bir etkileşime girer. Kolajenler özellikle 25 yaş altı bireylerde cildi korumaktan sorumlu yapılardır.
Glikasyon sürecine girildiği için kolajenler şeker vasıtasıyla artık daha etkisiz hale gelir ve cildi olumsuz etkilemeye başlar. Cilt olumsuz etkilendikçe cilt sarkmaları ve kırışıklıklar meydana gelir.
Beyne Zarar Verebilir
Şekerin zararları üzerinde yapılan birçok araştırmaya göre fazla şeker tüketiminin beyni olumsuz etkilediği görülmüştür. Özellikle çocukluk yaşlarından itibaren fazla şeker tüketen kişilerde, ileri yaşlarda hafıza kayıpları görülebilmektedir.
Çocukluk ve ergenlik yaşlarında ise öğrenme güçlüğü gibi çeşitli bilişsel sorunlar ortaya çıkabilir. Bilim insanları tarafından yayınlanan birçok makalede fazla şeker tüketiminin nöronlar arasındaki iletişimi geciktirdiği bilgisi bulunmaktadır.
Sinaptik aktiviteleri azalttığına dair bilimsel çalışmalarda bulunan şeker, beynin genel işleyişine zarar verebilecek yapıya sahiptir. Bu yüzden mümkün olduğu kadar şekeri ve şekerli gıdaları az tüketmeye özen göstermek gerekir. Özellikle yapay tatlandırıcıların gelişim çağındaki çocukların beyinsel fonksiyonlarını azalttıklarına dair bulgulara rastlanmıştır.
Kronik Rahatsızlıklara Sebep Olabilir
Şeker tüketiminin bir önemli etkisi ise, kronik hastalıklara davetiye çıkarmasıdır. Kronik hastalık riskinin artması yine şekerin zararları arasındaki önemli sonuçlardan biridir. Başta tip 2 diyabet olmak üzere birçok kronik rahatsızlık aşırı şeker tüketimi ile görülebilmektedir. Diğer yandan hareketsiz yaşam ve obezitenin görülmesi ile birlikte kronik rahatsızlık riski de artmaktadır.
Aşırı şeker alımı pankreas yüklenmesi ile birlikte kandaki yüksek glikoz seviyelerini risk haline getirir. Yüksek glikoz seviyelerini metabolize etmek için vücut yeterince insülinin üretemediğinden, şeker hastalığı gibi rahatsızlıkların görülme riski artar. Kardiyovasküler sağlık problemleri, enfeksiyonlar, diyabet ve böbrek hastalıklarının görülme olasılığı da yüksek olabilir.
Kilo Alımına Sebep Olur
Şeker doğrudan zararlı olduğu gibi dolaylı yollardan daha vücudumuz için zararlıdır. Aşırı kilo alımına bağlı olarak birçok hastalığının ortaya çıkması muhtemeldir. Kilo alımı aynı zamanda estetik görünümü de kötüleştireceği için, psikolojik etkiler de gösterebilmektedir.
Diş Problemleri Artar
Şekerin ağız ve diş sağlığını tehdit ettiği de bilinenler arasındadır. Özellikle diş çürükleri, şekere bağlı olarak ağız içinde biriken bakteriler sebebiyle artabilir. Uzmanlar şekerli gıdalar tüketildiğinde mutlaka dişlerin fırçalanması gerektiğini belirtiyorlar. Ağız içi gözeneklerinde kalabilecek parçacıkların yine ağız ve diş sağlığını tehdit edebileceği belirtiliyor. Bu nedenle şeker tüketimini azaltmak kadar, şekerlik gıdalar tükettikten sonra ağız ve diş bakımını yapmakta önemli taşıyor.