Kendi bilgisayarını toplamak isteyen bir kullanıcı için anakart, tüm bileşenlerin üzerinde barındığı ve birbiriyle haberleştiği ana sinir sistemidir. Seçilecek diğer parçalar ne kadar güçlü olursa olsun, anakartın bu donanımları destekleme kapasitesi sistemin gerçek sınırlarını belirler.
Anakart seçimi yaparken sadece fiziksel boyutlara bakmak yeterli olmaz. İşlemci soketinden RAM frekansına, veri yollarının hızından güç besleme devrelerinin kalitesine kadar pek çok teknik detayın uyum içerisinde olması gerekir. Doğru eşleşme yapılmadığında sistem ya hiç çalışmaz ya da donanımların tam performansına ulaşması engellenir.
İşlemci Soketi ve Yonga Seti Chipset Arasındaki İlişki
Anakart uyumluluğunun ilk ve en kritik adımı işlemci soket yapısıdır. İşlemcinin fiziksel olarak yerleştiği bu alan, üretici markaya (Intel veya AMD) ve işlemci nesline göre farklılık gösterir. Ancak soket yapısının fiziksel olarak uyması, işlemcinin o anakartla çalışacağı anlamına gelmez; burada devreye yonga seti (chipset) girer.
Yonga seti, anakartın hangi özelliklere sahip olacağını ve hangi nesil işlemcileri destekleyeceğini belirler. Örneğin, hız aşırtma (overclock) yapmak isteyen bir kullanıcının bu özelliğe izin veren üst segment bir yonga seti seçmesi gerekir. Giriş seviyesi bir yonga seti, en güçlü işlemciyi taksanız bile onun bazı gelişmiş fonksiyonlarını kullanmanıza izin vermeyebilir. Bu nedenle işlemci ve anakart uyum listeleri üretici sayfasından mutlaka kontrol edilmelidir.
Bellek RAM Uyumluluğu ve Frekans Limitleri
Anakartlar belirli bir bellek standardını destekleyecek şekilde üretilir. Günümüzde DDR4 ve DDR5 standartları arasındaki geçiş süreci devam ederken, seçilen anakartın hangi tip belleği kabul ettiği en önemli kriterdir. DDR4 bir anakarta fiziksel olarak DDR5 bellek takmak mümkün olmadığı gibi, geriye dönük uyumluluk da söz konusu değildir.
Bunun yanı sıra anakartın desteklediği maksimum RAM kapasitesi ve frekans hızı (MHz) da göz önünde bulundurulmalıdır. Çok yüksek frekanslı bir bellek seti alsanız dahi, anakartınızın BIOS üzerinden desteklediği limitlerin üzerine çıkamazsınız. Belleklerin “Dual Channel” yani çift kanal modunda çalışabilmesi için yuva dizilimlerine ve anakartın teknik kılavuzundaki yerleşim talimatlarına uyulması, sistem performansını doğrudan etkiler.
Güç Besleme Üniteleri VRM ve Isı Yönetimi
Anakartın üzerinde işlemciye giden elektriği düzenleyen VRM (Voltage Regulator Module) birimleri bulunur. Özellikle üst segment ve çok çekirdekli işlemciler kullanıldığında, bu birimlerin kalitesi hayati önem taşır. Yetersiz veya kalitesiz VRM yapısına sahip bir anakart, işlemciye stabil güç sağlayamaz ve ağır yük altında sistemin kapanmasına veya performans düşüşlerine (thermal throttling) neden olabilir.
Güçlü bir sistem toplanıyorsa, VRM devrelerinin üzerinde mutlaka pasif soğutma bloklarının bulunmasına dikkat edilmelidir. Bu soğutucular, anakartın uzun ömürlü olmasını sağlarken aynı zamanda stabil bir çalışma ortamı sunar. Anakartın üzerinde yer alan kapasitörlerin ve bobinlerin kalitesi, elektrik dalgalanmalarına karşı bilgisayarınızın ilk savunma hattıdır.
Genişleme Yuvaları PCIe Standartları ve Fiziksel Boyutlar
Ekran kartları, ses kartları ve yüksek hızlı NVMe SSD’ler için kullanılan PCIe yuvalarının sürümü, veri aktarım hızını belirler. PCIe 4.0 veya 5.0 destekli bir anakart, modern ekran kartlarının ve depolama birimlerinin tam bant genişliğini kullanmasına imkan tanır. Ayrıca bu yuvaların fiziksel dayanıklılığı, ağır ekran kartlarının anakarta zarar vermemesi için metal desteklerle güçlendirilmiş modeller arasından seçilmelidir.
Son olarak kasanın boyutuna göre anakart formu (ATX, Micro-ATX, ITX) belirlenmelidir. Büyük bir anakartı küçük bir kasaya sığdırmak imkansızdır. Kasa içi kablolama alanları ve bağlantı noktalarının (USB, ses, fan çıkışları) yerleşimi de kurulum kolaylığı açısından değerlendirilmelidir. Uyumluluk, sadece parçaların çalışması değil, aynı zamanda fiziksel ve elektriksel olarak birbirlerini tamamlamasıdır.
