Günümüzde birçok insan farkında olmasa da uyku apnesi nedenleri ile bu sorundan dolayı mustarip olmaktadır. Ancak bu sorunun ilerlemiş seviyede olması, kişinin uyku kalitesini önemli ölçüde düşürdüğü gibi bazı durumlarda tehlikeli sonuçlara neden olabilir.
Uyku Apnesi Nedir?
Akciğerlere solunumun en az 10 saniye boyunca tam anlamıyla kesilmesi şeklinde tanımlanan bir rahatsızlıktır. Yani uyku esnasında akciğere solunum durmakta ve hava akışı 10 saniye veya daha uzun süreli olarak kesilmektedir.
Uyku apnesi problemi yaşayan insanlarda uyurken ortaya çıkan bu durum, gece boyunca birçok kez devam edebilir. Bunun neticesinde ise kişinin sağlıklı bir şekilde uyuması mümkün olmayabilir. Hatta ilerlemiş seviyesinde, kişi kısa süreliğine kalbinin durduğunu dahi hissedebilir. Nüfusun yüzde 4’ünü etkileyen bu problem daha çok menopoza girmiş kadınlarda, kilolu erkeklerde ve olgun yaşlı bireylerde görülmektedir.
Çeşitleri
Özellikleri ve nedenlerine göre uyku apnesi çeşitleri 3 farklı tiptedir.
Obstrüktif uyku apnesi: En yaygın görülen apne türüdür. Hava yolunun tıkanması ve hava akışının kesilmesi gibi durumlardan kaynaklanmaktadır. Özellikle hastalığın boğazındaki yumuşak kısımların geriye doğru hareketinden dolayı daha yaygın görülür. Obstruktif uyku apnesi, gece boyunca hastanın birçok kez uyanmasına sebep olur.
Karışık uyku apnesi: Uyku apnesinin bu türü ise merkezi uyku apnesi problemi ve obstrüktif uyku apnesi ile birlikte karışık görülebilir.
Merkezi uyku apnesi: Solunumu kontrol eden kaslara beynin sinyal göndermesini durdurması şeklinde görülmektedir. Bunun sonucunda solunumu kontrol eden kaslar çalışmayı durdurur ve solunumun kesintiye uğramasına neden olur. Hava yolunun açık kaldığı ancak solunum kaslarının hareketsiz olduğu bu durumda, doğal olarak solunum akışı da durmaktadır. Obstrüktif uyku apnesi probleminde hasta çoğunlukla uyandığını hatırlamaz. Ancak merkezi uyku apnesi probleminde kanda oksijen eksikliği fazla olacağı için, hastanın birçok kez uyanması mümkün olmaktadır.
Apne Nedenleri Nelerdir?
Uyku apnesi neden olur? Sorusuna cevap verilecek olursa, aslında yukarıda da bahsettiğimiz gibi çeşitli nedenlerle solunumun durmasını neden olarak verebiliriz. Ancak bunun altında farklı birçok sebep yatmaktadır. Uyku apnesi nedenleri ve risk faktörleri ve nedenleri şunlardır;
- Bademciklerin büyümüş olması, nedenlerden biridir. Bademcik boyutunun normalden büyük olması, hava akışının daha az olmasına neden olur.
- Obezite birçok önemli rahatsızlığın nedeni olduğu gibi, uyku apnesi probleminin de temelinde yatan nedenlerden biridir. Özellikle boğaz ve çevresinde bulunan fazla yağlar, üst solunum yollarını olumsuz etkileyerek hava akışını daraltır.
- Çenenin çökük veya çok küçük olması, detayda olan nedenlerden biridir. Bu kişilerde uyku apnesi problemi daha sık görülmektedir.
- Erkek olmak uyku apnesi için önemli risk faktörleri arasında görülmektedir. Kadınlara göre erkekler de bu problem daha fazla görülür.
- Yine yaş faktörü de önemli risk faktörleri arasında yer alır. 40 yaşın üzerindeki bireylerde apne problemi daha yaygın olarak görülmektedir.
- Genetik nedenler, apne nedenleri arasındadır. Kişinin ailesinde uyku apnesi olması, diğer bireylerde apne olma olasılığını artırmaktadır.
- Sakinleştirici ilaçların kullanılması veya alkol tüketimi apne oluşumunu desteklemektedir.
Uyku apnesini bulunan kişilerde semptomların daha sık görülmesine neden olan faktörler şunlardır;
- Aşırı yorgun olan kişilerde apne görülme olasılığı fazladır.
- Gece uykusunu yeteri kadar almamak, apnesi bulunan kişilerin bu sorununu tetiklemektedir. Bu nedenle uyku apnesi bulunan kişilerin uyku düzenine dikkat etmeleri gerekir.
- Sigara kullanımı bu problemin daha sık görülmesine neden olabilir.
- Sağlıklı beslenme koşullarının sağlanması önemlidir. Aç iken uyku apnesi sorunu ile daha sık karşılaşılabilir.
Uyku Apnesi Belirtileri Nelerdir?
Uyku apnesi belirtileri, genellikle klasik ve net bir şekilde görülmektedir. Bunları sıralayacak olursak şunları söyleyebiliriz;
- Kişinin uyku esnasında nefes durması nedeniyle sıklıkla uyanması, etmenin en önemli belirtisidir.
- Gece uyandığınızda kalbinizin hızlı bir şekilde çarpması ve nefes problemi yaşamanız yine önemli belirtilen arasında yer almaktadır.
- Yüksek sesle aşırı horlama ve tıkanıklık hissi yaygın belirtiler arasındadır.
- Gece boyunca en az 5 kez solunum durması veya yavaşlaması gibi nedenlerle uyanmak, en önemli belirtilerden biridir.
- Sabahları ciddi bir yorgunluk hissetmek uyku apnesi belirtileri arasında yer almaktadır.
- Gündüz vakti sürekli uyuklama halinde olmak da yine apnenin belirtilerinden biridir.
- Aşırı sinirlilik hali apneye bağlı olarak görülebilir.
- Kişinin hafıza problemleri yaşaması ve sıklıkla unutmaya başlaması belirtiler arasındadır.
Uyku Apnesi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Uyku apnesi problemi genellikle kendi kendine geçmeyen bir sağlık problemi olsa da, genellikle tedavi edilebilir bir problem olarak bilinir. Uyku apnesi nedenleri ve apnenin türüne göre uygulanacak tedavi yöntemleri farklıdır. Bazen kişinin yaşantısında birtakım değişiklikler yapması apne probleminin etkilerini önemli ölçüde azaltabilir. Örneğin fazla kilolardan kurtulmak ve belirli pozisyonlarda uyumak, apne probleminin etkilerinin azalmasını sağlar.
Diğer yandan sigarayı bırakmakta rahatsızlığın etkilerinin azalması için önemlidir. Problemin doğrudan ortadan kalkmasına etki etmese de uyurken kullanılacak solunum cihazları, kişinin daha rahat nefes almasını sağlayabilir. Apnenin çok ilerlemiş durumlarında ise ilaçlı ve cerrahi tedavi yöntemleri tercih edilebilir. Bunun için doğru tanım konulabilmesi önemlidir.
