Jet motorları nasıl çalışır? sorusunun temel yanıtı etki ve tepki ilişkisinden geçmektedir. Tepkili motor anlamına gelen jet motoru, atmosferden aldığı havayı sıkıştırıp yakıtla yakarak ısıtır. Isıtma sonucunda dışarıya çıkan gazları, hızla püskürterek, ters yönde bir itme gücü oluşturur. Bu güç sayesinde jet motorunun bağlı olduğu aracın hareket etmesi sağlanır.
Bu motorlar Newton’un hareket hakkında yaptığı yasalar sayesinde geliştirilmiştir. Bu yasaya göre her etki aynı büyüklükte bir tepki oluşmak zorundadır. 1900-1940 yılları arasında uçakların hareket etme sisteminde alternatif piston ve hareketli içten yanmalı motor kullanılıyordu. 1935 yılında ise ilk jet motorlu uçak üretildi. Diğer uçaklara göre hem daha yükseğe hem de daha çok hızla ilerleyebiliyordu.
Jet Motorları Tarihçesi
İlk jet motoru gaz tepkimesiyle çalışan bu araç M.S 250 yıllarında Heron tarafından buhar tepkimesinden faydalanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu araç içine aldığı buharı her iki tarafta da bulunan kıvrık borular sayesinde fışkırtarak çalışan, dönen bir kap şeklindedir. Gaz tepkisiyle çalışan roketleri ilk olarak Çinliler savaşlarda kullanmıştır. Çinlilerin aynı prensibe göre çalışan havai fişekleri kullanmaları çok eski zamana M.Ö. 3000 yılına kadar dayanır.
İnsanlar tarafından kullanılan ilk taşıt aracının gaz tepkisiyle tahriki ilk Newton tarafından gerçekleştirildi. Newton hareket miktarı teorisi ile jet tepkisi fiziki olarak açıklandı. Bunun uygulaması geliştirilerek buhar tepkisi kullanılarak bir aracın hareketi sağlandı.
Gelişimi Ve Çalışma Prensibi
Günümüzde ise jet motorlarının ana unsuru olan gaz tribünü ilk defa 1791 yılında John Baber tarafından sağlanmıştır. İlk başarılı uygulama ise 1911’de tasarlanarak 1916’da uçaklarda kullanılmaya başlanmasıyla sağlanmıştır. Gaz tribününün diğer bir uygulaması olan turboşarjör aracın motorundan çıkan sıcak egzoz gazlarının bir türbini, türbinin de motorun kompresörünü tahrik etmesiyle çalışır.
Basınçlı havanın aniden içine yakıt püskürtülmesi ile yanma sonucu ısınan ve hızlıca genişleyen hava egzozdan çıkarken türbini de döndürür. Savaş sırasındaki en başarılı uçak ise Almanlar tarafından Me 262 isimli uçak ile gerçekleştirilmiştir. Bu uçaklarda günümüzde eksenel akışlı kompresörler Almanlar tarafından başarıyla kullanılmaktadır. Günümüzdeki bazı ülkelerin geliştirdiği jet motorlarında ise merkezkaç kompresörleri kullanılmaktadır.
Jet motorları nasıl çalışır? gibi merak ettiğiniz konulara Merak Edilenler kategorimizden ulaşıp bilgi alabilirsiniz.
